Ode aan het Leven

Joy van Delft over Ode aan het Leven

‘ Bij afscheid kijken we vaak terug. Maar waarom niet ook stilstaan bij het nu?’

’Een vader, omringd door zijn kinderen, familie en vrienden, heft het glas en zegt: “Ik proost op het leven.” Ze zijn even niet bezig met ziekte, pijn en wat was, maar met dat wat nog even is. Samenzijn in het nu, mooie herinneringen maken en het leven vieren. Dat is de kern van Ode aan het Leven, een initiatief dat mensen de kans biedt om het leven te vieren met de mensen die hen dierbaar zijn. Joy is eventplanner bij coöperatie DELA en samen met haar collega’s organiseert ze odes aan het leven voor mensen die die weten dat ze niet meer beter worden, maar die juist daarom de waarde van elke dag nóg sterker voelen.

Oorsprong

Wie ongeneeslijk ziek is, leeft met de wetenschap dat de tijd beperkt is. Juist dan groeit het verlangen om samen te zijn met wie je liefhebt. Niet alleen om afscheid te nemen, maar om herinneringen te maken. Joy van Delft begrijpt dat als geen ander. Ze organiseert bijeenkomsten die draaien om samenzijn en het vieren van het leven, samen met degene om wie het gaat. Het idee ontstond binnen de coöperatie DELA.
“We merkten dat we als coöperatie vooral iets voor onze leden doen op het moment van overlijden, terwijl mensen juist tijdens hun leven ook behoefte hebben aan verbinding”, vertelt Joy. “Bij afscheid kijken we vaak terug. Maar waarom niet ook stilstaan bij het nu? Want wat doet er nu werkelijk toe als je weet dat je er straks niet meer bent?” Uit gesprekken met leden van DELA bleek een diepe behoefte te bestaan om nog samen te zijn. Niet alleen om terug te blikken, maar juist om samen iets nieuws te beleven. “Een borrel met vrienden, nog één keer langs betekenisvolle plekken, iemand bedanken. Dat is waar Ode aan het Leven over gaat”, legt Joy uit.

Eregast

Joy heeft jarenlange ervaring als uitvaartverzorger. “Soms belt iemand zelf na een diagnose, soms komen we erop tijdens een voorbespreking over een uitvaart. Iemand zegt dan met een glimlach: ‘Ik zou er zelf nog wel bij willen zijn.’ En dat kan.”
Samen maken ze het programma: locatie, catering, uitnodigingen, muziek. Alles wordt afgestemd op de wensen van de eregast, zoals Joy de hoofdpersoon liefdevol noemt. “Alles kan, we proberen het echt zó te organiseren dat het helemaal past bij de persoon om wie het gaat. We denken ook aan praktische dingen: voldoende rustmomenten, een zachte landing bij binnenkomst. Je wil niet dat iemand wordt overrompeld door de gasten of te snel moe wordt en niet meer kan genieten. Als het nodig is, zorgen we er samen met de betrokken zorgverleners voor dat de eregast in optimale conditie is. Professionals zijn enthousiast over Ode aan het Leven, vertelt Joy. “Zorgverleners zien hoe waardevol het is en wat het voor mensen kan betekenen.”

Beleving

De impact van een Ode aan het Leven is groot, merkt Joy. “Ik heb zoveel mooie woorden gehoord in aula’s, die de overledene nooit meer zelf heeft kunnen horen. Nu kunnen mensen nog iets zeggen, elkaar vergeven en opnieuw of nog sterker verbinden.” Ze noemt een recente viering. “Zijn kinderen zeiden over de eregast: hij gaat weer even genieten en dat gunnen we hem zo.” En dat genieten gebeurde ook. De huisarts kwam een dag eerder langs om te zorgen dat meneer fit genoeg was. Hij dronk een biertje, sprak met een heleboel mensen, zwaaide bij het weggaan en zei: ‘houdoe en bedankt’. Ik heb natuurlijk al veel gezien en meegemaakt, maar ook ik ben maar een mens; dit moment raakte mij. Het was zo mooi en puur.”

Emoties

Joy is de stille kracht op de achtergrond, maar ook het anker op de dag zelf. “Ik zorg dat mensen zich op hun gemak voelen. Ga bij gasten aan tafel zitten en stel vragen als: ‘Waar ken je hem van?’ of ‘Hoe is dit voor jou?’ Mijn aanwezigheid maakt dat er ruimte ontstaat om te praten.” De emoties zijn intens, maar de sfeer is warm, vertelt Joy: “Het is een moment met een lach en een traan. Dat benoem ik ook. Anders blijft de spreekwoordelijke roze olifant in het midden van de kamer staan en weet niemand hoe zich te gedragen. Terwijl die emoties er gewoon mogen zijn.”

Ervaring

Ook voor de familie is het vaak een dierbare herinnering. Lieke, voor wiens broer onlangs een ode werd georganiseerd, vertelt: “Hij vond het fijn. Hij was echt verrast om mensen te zien en stond lachend op alle foto’s. We hebben er zoveel mooie herinneringen aan overgehouden. Hij zei er na afloop zelf over dat hij het zo weer zou doen. ‘Ik raad het iedereen aan. Maar wacht er niet te lang mee. Het is echt iets moois waar je allemaal optimaal van moet genieten.’” citeert Lieke hem. Een opmerking die Joy onderschrijft: “We praten er met collega’s wel eens over dat een Ode aan het Leven ook heel mooi kan zijn voor iemand met dementie. Samen herinneringen ophalen, dingen terugkijken, verhalen delen met iemand die deze herinneringen straks misschien wel helemaal kwijt is. Dat klinkt hard, maar als je
dan samen zo kunt afsluiten of die fase op die manier in kunt gaan, kan dat helend zijn.”

Persoonlijk

Voor Joy is haar werk meer dan gewoon een baan. “Ik vond mijn werk als uitvaartverzorger al het allermooiste vak dat er is, maar dit is een prachtige aanvulling. Het raakt me. Als dat niet meer zo is, stop ik. Dit werk kun je echt alleen doen met heel je hart.” Joy blijft betrokken, ook na de ode. “Soms zie je dat een groots opgezette Ode aan het Leven invloed heeft op de uitvaart. Mensen willen dan bijvoorbeeld juist klein afscheid nemen. Of andersom, dat iemand zijn gezin wil bedanken en de ode kleiner van opzet is, waarna er juist een grotere uitvaart plaatsvindt. Elk mens is anders, elke ode is anders en elke uitvaart ook, ik denk daar graag over mee.”

Elementen

Toch zijn er een aantal dingen die terugkomen in de vieringen. Joy vertelt: “Er wordt vaak geproost, er is muziek, foto’s, er wordt veel gelachen. Mensen willen het leven vieren en ik help hen daarbij. We maken kaarten, spreken ook met de genodigden. Het is een zwaar thema, maar het mag licht aanvoelen. Het is niet alleen een afscheid, het is ook een viering. We zorgen er overigens ook voor dat dit bijzondere moment wordt vastgelegd, dus ook op een later moment kan het een houvast zijn.”

‘Mensen willen het leven vieren en ik help hen daarbij’

Bespreken

Wat Joy hoopt dat mensen meenemen? “Dat ze het bespreekbaar maken. Dat ze erover nadenken, en als ze iemand kennen die ziek is, vragen: zou dit iets voor jou zijn? Dat gesprek openen is belangrijk”, zegt Joy. “Veel mensen weten niet dat het kan. Maar als ze het meemaken, zeggen ze vaak: dit was zó mooi en waardevol, ik had dit niet willen missen.”

Op dela.nl/odeaanhetleven vind je meer informatie.
Wil je weten wat ze voor jou persoonlijk kunnen betekenen?
Neem dan gerust contact op met Joy, 06-53 29 67 73.

Interview: Pleun Kicken – Leven in Letters
Foto’s: Tom van Limpt